اثر هنری یا وسیله ای برای بزک شهر؟ - مجله همراهان

بیژن غنچه پور ـ هنرمند مجسمه ساز ـ در گفت وگو با خبرنگاران، معضل آلودگی بصری شهری را به مثابه آلودگی هوا و سایر آلودگی ها دانست و اظهار کرد: راه چاره مقابله با آلودگی بصری شهری مدیریت یکپارچه و منسجم است. در حال حاضر منظور ما از آلودگی بصری، مجموعه زیادی از زوائد تصویری در جای جای شهر است که بدون هماهنگی با یکدیگر یک فضای شهری را شکل می دهد.

او ادامه داد: در شهر ارگان های زیادی مانند هدایت و رانندگی یا سازمان برق وجود دارند که می توانند در بخش های مختلف هر منطقه شهری بنر، تابلو و... نصب نمایند. همین امر خود موجب یک ناهماهنگی و آلودگی بصری می گردد؛ چراکه هر اداره ای بدون هماهنگی با دیگر سازمان ها چیزهای مختلفی را به شهر اضافه می نماید که همه اینها باعث ایجاد یک فضای شلوغ و بی نظم می گردد.

غنچه پور توضیح داد: تا زمانی که ارگان ها و سازمان های تهران مثل جزیره های جدا از هم کار نمایند و تحت یک مدیریت واحد با هم در تعامل نباشند مسئله آلودگی بصری حل نخواهد شد. در حال حاضر ضروری است که هر چه زودتر یک کارگروهی ساخته گردد تا فعالیت های ارگان ها و سازمان های مختلف شهری را تحت یک مدیریت منسجم با یکدیگر هماهنگ کند بلکه بتوان مقداری از آلودگی شهری را کاهش داد.

او درباره نگاه ارگان های دولتی مربوط به زیباسازی شهری به صندلی مجسمه سازی در کاهش آلودگی بصری شهری گفت: این گونه تصور می گردد که در مراکز مختلف تهران باوجود اوضاع نابه سامانی که دارند، مجسمه هایی کار گذاشته گردد تا به اصطلاح شهر را بزک نمایند ولی طبیعتا مجسمه در شهری با مشخصات تهران که دچار آلودگی بصری است کارکردی نخواهد داشت.

این هنرمند ادامه داد: درست این است که مجسمه سازها یا دیگر هنرمندانی که قرار است آثارشان در بخشی از شهر قرار داده گردد همزمان با پروژه های شهری حضور پیدا نمایند تا بتوانند متناسب با آن بخش و ظاهر آن منطقه کار هنری خود را طراحی نمایند. همچنین سایر ارگان ها نیز باید در راستای اثر هنری هر بخش و ظاهر زیباسازی آن منطقه فعالیت های خود را انجام دهند تا باعث از بین رفتن نظم نشوند.

غنچه پور در راستای سخنان خود درباره راه چاره کاهش آلودگی بصری شهری گفت که مردم نیز بخش دیگری از دلایل ایجاد آلودگی بصری شهری هستند.

او شرح داد: باید برای ساخت و سازهای شهری شهروندان قوانین محکم و ثابتی وضع گردد تا مردم نتوانند به راحتی در هر کوچه و خیابانی ساختمان خود را هر گونه که دلشان می خواهد بسازند. در هیچ جای جهان ندیده ام که مردم به این سادگی بتوانند بدون وجود هیچ قانونی بنای ساختمان خود را هرگونه که می خواهند بسازند. در ساخت یک ساختمان از کوچکترین جزئیات تا رنگ و مدل بنای ساختمان باید دارای مجوزهای شهرسازی باشند. همچنین ساختمان هایی که در یک محله ساخته می شوند باید با توجه به هویت و و بافت منطقه ای که در آن قرار دارند با یکدیگر هماهنگ باشند.

این مجسمه ساز درباره یکی از شهرهای اروپایی به نام پراگ (پایتخت جمهوری چک) که به گفته او دارای قوانین سفت و سخت ساخت و ساز شهری است، گفت: زمانی که در طول شب شهر را از ارتفاع نگاه می کنی تنها ساختمان های تاریخی و مهم شهر همانند پارلمان، موزه و یا کلیسا می درخشند. درواقع به نوعی نورپردازی شده اند که بدرخشند و دیده شوند. شهروندان نیز اجازه ندارند خانه های خود را به گونه ای نورپردازی نمایند که بیشتر از ساختمان های مهم شهر دیده شوند. درواقع هرچقدر هم صاحب یک ساختمان، پولدار باشد اجازه ندارد تجملش را بیشتر از المان های دولتی یا تاریخی به رخ بکشد.

او اضافه نمود: این گونه قوانین ساخت و ساز شهری در یک شب به دست نیامده اند بلکه سال ها طول کشیده تا تنظیم شوند ولی گمان می کنم این قوانین در ایران به دلیل مدیریت جزیره ای حاکم بر شهر وجود ندارد.

غنچه پور در ادامه درباره تأثیر وجود آثار هنری همانند مجسمه در یک منطقه گفت که باعث هویت بخشیدن به آن بخش می گردد.

او توضیح داد: اگر اثر هنری که در یک کتابخانه یا محیط دانشگاهی کارگذاشته می گردد با هویت آن منطقه همخوانی داشته باشد و به نظر کسی اضافی نباشد، می تواند سال ها در آن بخش ماندگار گردد. ولی اگر یک اثر هنری در فضایی نصب گردد که با آن مکان همخوانی ندارد باید جابه جا گردد. ولی نباید از این جابه جایی به عنوان یک استراتژی برای ایجاد تنوع در شهر استفاده کرد.

این هنرمند اضافه نمود: مثلا اگر یک مجسمه به مدت پنج یا شش سال در منطقه 22 بوده نباید آن را با این دلیل که بقیه شهروندان نیز آن را ببیند به منطقه دیگری برد چراکه آن اثر هنری پس از گذر پنج سال بخشی از هویت آن منطقه به شمار می رود.

غنچه پور در بخش دیگری از سخنان خود درباره ایجاد باغ مجسمه گفت: معمولا باغ مجسمه ها را براساس هویت هنرمندها می سازند. مثلا شهرداری یک شهر یا منطقه می گوید که من در اینجا 10 هنرمند بزرگ دارم و از هر کدام این هنرمندها چند اثر خوبشان را می خرم نه اینکه کار دلخواه خود را سفارش دهند و در باغ کار بگذارند. درواقع هویت را از مکان نمی گیرند بلکه مجسمه ها به واسطه اینکه کار هنرمندان بزرگ هستند به آن باغ هویت می دهند. ولی ما چنین چیزی را تنها در بین چندتا از مجسمه های خانه هنرمندان و باغ موزه هنرهای معاصر داریم.