چرا قدیمی ترین کمپانی های دنیا در ژاپن وجود دارند؟ - مجله همراهان

به گزارش خبرنگاران، عصر ایران نوشت: ژاپن در حال تغییر است. این جامعه با سرعت پیر می شود. با رکورد عجیبی از بازدیدنمایندگان خارجی روبه رو است و بیش از همیشه روبات دارد اما نسل های جدید چگونه کسب و کارها را برای سال های طولانی مدیریت می نمایند؟

بی بی سی نوشت: تسوئن تی، قدیمی ترین کارخانه چای جهان در گوشه ای از خیابان های کیوتو مشرف به پل و رودخانه در حومه پایتحت باستانی ژاپن واقع شده است. شهری که به داشتن زیارتگاه های فوق العاده، معابد و باغ های عظیم معروف است؛ جایی که معمولا پر از گردشگران سرگردان با چوب های بلند مخصوص دریافت عکس سلفی است. این منطقه ژاپن برای خوردن بستی یا نوشیدن چای سبز جان می دهد.

موضوع فوق العاده ای در خصوص تسوئن تی وجود دارد. این کارخانه چای در سال 1160 پس از میلاد مسیح تاسیس شده و ادعا می نماید قدیمی ترین کارخانه چای جهان است که همیشه و بدون توقف و تعطیلی کار نموده است. یوسوکه تسوئن 38 ساله مدیر فعلی این کارخانه است. او پشت یک میز کوتاه روی زمین نشسته و از کتری آهنی اش چای سبز می ریزد.

او می گوید: ما به جای گسترش کسب و کار روی چای تمرکز کردیم و برای همین تا کنون مانده ایم.

شاید بقای یک کارخانه چای 900 ساله در شهری که با سنت و صنایع دستی اش معروف است چندان شگفت انگیز به نظر نرسد اما مسئله شگفت انگیز این است که تسوئن تنها کارخانه قدیمی ژاپن نیست.

بر اساس گزارش سال 2008 بانک کره 56 درصد از 5586 کمپانی 200 ساله در 41 کشور جهان در ژاپن نهاده شده اند. به گزارش تایکوکو دیتا بانک در سال 2019 نیز بیش از 33 هزار کمپانی در ژاپن 100 ساله شدند.

قدیمی ترین هتل جهان نیز در سال 705 میلادی در شهر یاماناشی ژاپن افتتاح شد و قدیمی ترین شیرینی فروشی جهان به نام ایشی مونجیا واسوکه از سال 1000 میلادی در کیوتوی ژاپن آب نبات و شیرینی می فروشد. غول عظیم ساخت و ساز تاکناکا در اوزاکای ژاپن در سال 1610 تاسیس شد. تاریخچه بعضی از برندهای جهانی ژاپن مانند شرکت خدمات غذایی سانتوری و شرکت الکترونیک و بازی های کامپیوتری نینتندو نیز به شکلی غیر منتظره به سده 1800 میلادی باز می شود.

اما چرا ژاپن این کسب و کارهای ماندگار را فراوری می نماید؟ راز این ماندگاری چیست؟ در یک دوره جهانی که همه چی با استارت آپ ها دوره شده و مرزهای تجاری و اقتصادی با سرعت صاعقه تغییر می نمایند، ژاپن چه چیزی برای آموزش به ما دارد؟

احترام به سنت ها

آقای یوشینوری هارا رئیس و استاد دانشکده مدیریت دانشگاه کیوتو درباره این شرکت های دیرینه و حداقل 100 ساله گفت: در زبان ژاپنی به این شرکت ها شانای می گویند. این کلمه به معنای فروشگاه قدیمی است. در دیکشنری ژاپنی این کلمه به هر چیز برخاسته از درون خانه اطلاق می شود.

هارا که به مدت یک دهه در سیلیکون ولی در آمریکا کار نموده در ادامه گفت: شرکت های ژاپنی به جای سودآوری سریع در زمان کم بر پایداری شرکت تکیه دارند و این اصلی ترین دلیل قدرت ماندگاری این کسب و کار های ملی است. او در این مورد اضافه نمود: در ژاپن چگونگی انتقال یک کمپانی به فرزندان، نوادگان و جانشینان مان مهم است.

تسوئن در کارخانه چایی خانوادگی اش در این باره می گوید: بسیاری از دوستان دوران کودکی اش نیز در شرکت های خانوادگی 100 ساله شان در کیوتو فعالند. برای این کارخانه دار چای انتخاب این شغل هیچ جای سوال، شک و تردیدی نداشته است.

این جوان 38 ساله می گوید: من هیچ کسب و کاری را آغاز نکردم. بر عکس من به کسب و کاری پرداختم که اجدادم آغاز نموده بودند. اگر این کار را برعهده نمی گرفتم این کارخانه و قدمت آن به سرانجام می رسید. در کودکی مانند دوران پیش دبستانی یا دبستان رویای تصاحب شغل خانوادگی طبیعی به نظر می رسد.

شهرهای کوچک و عظیم ژاپن در مقایسه با کشوری مانند آمریکا قرن هاست که وجود دارند و بسیار قدیمی اند. بنابراین شاید وجود کمپانی های بسیار قدیمی یا همان (شانای) در این کشور چندان شوکه نماینده به نظر نرسد. با این وجود خانم اینان ساساکی، استادیار دانشکده تجارت دانشگاه وارویک در کاونتری بریتانیا در این باره می گوید: قطعا دلایل دیگری برای این میزان از پایداری شرکت ها در ژاپن وجود دارد.

وی در ادامه با اشاره به تمایل مردم ژاپن به حفظ طولانی مدت شرکت ها و جوامع گفت: به طور کل می توان از جهت گیری های بلندمدت در پایداری شرکت های ژاپنی سخن گفت. فرهنگ احترام به سنت و اجداد و ترکیب آن با روابط محدود یک کشورِ جزیره ای با دیگر کشورها از جمله عوامل بقای شرکت ها در ژاپن هستند.

بسیاری از کمپانی های قدیمی ژاپنی مانند تسوئن تی در رده کسب و کارهایی کوچک یا متوسط قرار می گیرند و بر سرو غذا و فروش آن تکیه دارند.

بعضی از کمپانی های قدیمی نیز از شیوه های پذیرفته شده ژاپنی ها مانند استخدام کارگران مرد از خانواده خونی خود استفاده می نمایند تا جانشین کسب و کار همیشگی خود را تضمین نمایند. الگویی که حتی شرکت های بسیار عظیم پاناسونیک و سوزوکی موتور هم سرمشق خود قرار داده اند.

مهارت های اصلی و خدمات به مشتری

در نقطه ای دیگر از کیوتو یک فروشگاه قدیمی وجود دارد که به اندازه تسوئن تی پیر نیست. با این وجود به مراتب از کارخانه چای عظیمتر است. کمپانی بازی های کامپیوتری نینتندو.

این شرکت به دلیل انقلابش در ساخت بازی های الکترونیکی خانگی در سال 1985 به شهرت جهانی رسید.

با این وجود بسیاری از مردم از موفقیت های تجاری گذشته این کمپانی چیز زیادی نمی دانند. نینتندو پیش از تبدیل شدن به یک شرکت فناوری، کارت های بازی ژاپنی هانافودا فراوری می کرد. سابقه فراوری این کارت ها به سال 1889 باز می شود. هانافودا (花札) یک نوع ورقِ بازی ژاپنی است. این بازی برای اولین بار در قرن شانزدهم توسط پرتغالی ها وارد ژاپن شد. روی این کارت ها تصاویر گل های مختلف وجود دارد و هر کدام از آنها امتیازهای گوناگونی دارند.

هارا از دانشگاه کیوتو می گوید: نینتندو مثال عالی ای از مزیت رقابتی است. در واقع نینتندو از همان مفهوم اساسی و پایه ای راز بقا استفاده می نماید. و آن پاسخ به این سوال است که چگونه می توان سرگرمی خلق کرد؟ پاسخ به این سوال ربطی به تحول تکنولوژی یا جهانی اطرف ما ندارد.

هارا همچنین به تقلای شرکت های فراوری کیمونو (لباس سنتی زنان ژاپن) برای برای ماندگاری در جهانی کسب و کار اشاره می نماید. زیرا این روزها تعداد کمتری از زنان ژاپنی لباس سنتی می پوشند. تاریخ تاسیس کارخانه فراوری کیمونوی هوسو به سال 1688 بازمی شود اما این شرکت در حال حاضر به فراوری فیبرکربن برای کمپانی های فراوری مواد عالی می پردازد. به اعتقاد هارا مزیت رقابتی این شرکت در جهانی امروز بافت 3D کارخانه هوسو نسبت به دیگر کارخانه های فراوری کیمونو در ژاپن است.

در کیوتو مشاغل قدیمی و سنتی از خدمات خوب به مشتریان به عنوان عنصر کلیدی رونق خود می گویند. برای مثال مسافرخانه سنتی ریوکان در کیوتو با مسافرانش مانند یک خانواده رفتار می نماید. هارا می گوید: ارائه خدمات سطح بالا به مشتریان برای کسب و کارهای ژاپنی بسیار اهمیت دارد. ارائه خدمات سطح بالا در ژاپن اوموتناشی نام دارد و بر اساس این اصل کسب و کارهای ژاپنی نیازهای مشتریان را پیش بینی می نمایند و این موضوع را یکی از رازهای ماندگاری شرکت های ارزشمند خود می دانند.

6 نسل از خانواده خانم آکمی نیکیمورا مسافرخانه سنتی کیوتو را اداره نموده اند. این کاروانسرا 200 سالگی خود را در سال 2018 جشن گرفت و پیش از این میزبان مهمانانی مانند چارلی چاپلین هنرپیشه و لویی ویتون (طراح و موسس برندی لوکس به همین نام) بوده است. خانم نیکیمورا در خصوص این مسافرخانه قدیمی می گوید: بهترین بخش در مسافرخانه ریوکان ارتباط قلب به قلب است.

این خانواده یک دست نوشته 80 ساله در خصوص جزئیات و اداره این مسافرخانه دارند. در این کتابچه تمامی جزئیات مدیریت ریوکان مانند چگونگی شست و شوی دستمال، تا کردن و بازگرداندن آن به مهمانان ثبت شده است.

نیکیمورا در این مورد گفت: ممکن است بعضی از مشتریان از این رفتار خوششان نیاید و اول باید از آنها اجازه گرفت.

ساساکی استادیار دانشکده تجارت دانشگاه وارویک در کاونتری بریتانیا در این باره می گوید: عموما منطق و اولویت هایی مانند تعهد به مشاغل خانوادگی، پایداری، استمرار، کیفیت، اجتماع و سنت بر منطق اقتصادی این مشاغل می چربد. در نتیجه در کیوتو این کسب و کارها از صندلی اجتماعی خود لذت می برند و خود را در رده نخبه سازمان قرار می دهند.

خبر خوب یا بد یرای خلاقیت؟

با این حال این ماندگاریِ قابل ستایش، نکات منفی زیادی دارد. این نکات منفی با وجود استارت آپ های گسترده ژاپن بیشتر در معرض دید قرار می گیرد. با وجود تغییرات اندک، فضای کسادی و رکود در صنایع قدیمی ژاپن در مقایسه با دیگر نقاط جهان نقدبرانگیز است.

ماری ماتسوزاکی 27 ساله که در استارت آپ فناوری محور آموزشی کوئیو در توکیو کار می نماید، در این باره گفت: پذیزش استارت آپ ها از سوی اجتماع چالش برانگیز بوده است و جهان استارت آپها را مانند شانایها (فروشگاه های قدیمی نمی پذیرد. وی اضافه نمود: من به سختی برای والدین یا دوستانم شرح می دهم کجا کار می کنم یا چه شغلی دارم.

او اینک میخواهد ورژن غیر انتفاعی پروژه اسلاش را بر دانشجویان توکیو عملیاتی کند. پروژه اسلاش این شرکت یک برنامه عام المنفعه برای تغییر نگرش دانشجویان به کارآفرینی است.

او اضافه نمود: پس از فارغ التحصیلی تنها کسی بودم که قصد ورود به یک استارت آپ را داشتم. در حالی که در دیگر کشورهای جهان بنیانگذاران جدید مورد ستایش قرار می گیرند و شکست ها تجربیات ارزشمندی به شمار می آیند، در ژاپن ریسک و شکست جنگی است که بسیاری از کارفرمایان از آن هراس دارند و باید بر آن غلبه نمایند.

مایکل کازومانو استاد موسسه فناوری های ماساچوست نیز با این نظریه موافق است. او در سال های 2016 و 2017 در دانشکده علوم دانشگاه توکیو در خلاقیت های نوآوری و کارآفرینی فردی پیشرو بود. این استاد دانشگاه به مدت 8 سال در ژاپن کار و زندگی نموده است.

او در این باره گفت: بستن یا فروش یک شرکت یا کمپانی در ژاپن باعث خجالت یا نشانه شکست است و ریشه این احساس به قرن ها پیش بازمی شود. بنابراین چنین فرهنگی خانواده ها را به حفظ مشاغل خانوادگی ترغیب می نماید.

این استاد دانشگاه می گوید: اجتماع و اقتصاد ژاپن به اندازه آمریکا انعطاف پذیر نیست و ژاپن به آسانی قادر به ایجاد شرکت های عظیم نخواهد بود. به همین دلیل ژاپنی ها گرایش بیشتری به حفظ داشته ها دارند.

با این حال شرکت های شانای نیز با سختی های ویژه ای روبرو اند. کنگو گومی یک شرکت ساختمانی که قدمت آن به سال 578 میلادی باز میشود به دلیل مسائل و بدهی های گسترده در سال 2006 در معرض انحلال نهاده شد.

ماتسوزاکی در استارت آپ فناوری محور آموزشی کوئیو براین باور است که در آینده ترکیب نقاط قوت تکنولوژی استارت آپی و مشاغل سنتی در فرایند اقتصاد ژاپن شکل خواهد گرفت.

او می گوید: مهمترین مسئله هم افزایی بیشتر بین شانایها یا همان مشاغل بسیار قدیمی با استارت آپ هاست. او اضافه نمود: قدرت مشاغل بسیار قدیمی در منابع، اعتبار آنها در صنایع و شبکه قوی و ترکیب آن با تکنولوژی جدید تصمیم گیری های سریع و تحول عظیمی در کسب وکارهای بسیار قدیمی ایجاد خواهد نمود. در این صورت استارت آپ ها می توانند به سلاح قدرتمندی برای آینده ژاپن تبدیل شوند.

بیایید به تسوئن تی بازگردیم. صاحب 38 ساله و کنونی این کارخانه قدیمی چای چنین اهداف عظیمی در سر ندارد. او می گوید: من اتفاقی در اینجا به جهان آمده ام و اجدام تجارت چای می کردند. حالا هم من مشغول کار هستم. هدف من عظیمتر کردن کار یا گسترش آن نیست. مهم ترین مسئله ادامه یافتن این کار است.