جستجوها از کلیدواژه ها به سمت معنا راهنمایی شده است - مجله همراهان

یکپارچه سازی اطلاعات ناهمگن میراث فرهنگی

زینب فری زاده در ابتدای این نشست، اظهار کرد: CIDOC- CRM الگوی مفهومی مرجعCIDOC است که به وسیله کمیته بین المللی سندپردازی در شورای بین المللی موزه ها (ایکوم) ایجاد شده است. هدف از این الگوی مفهومی، یکپارچه سازی اطلاعات ناهمگن بین مجموعه های گوناگون میراث فرهنگی است.

وی اضافه نمود: در حال حاضر دیگر محمل های کتابخانه و موزه به صورت جداگانه تعریف نمی شوند و به صورت یکپارچه میراث فرهنگی در نظر گرفته می شوند. اکنون نیز ما در موزه ملی ملک، همنشینی موزه و کتابخانه را کنار یکدیگر داریم. ما اطلاعاتی از اشیاء موزه ای و کتاب های خطی در موزه ملک داشتیم و فرصتی خوبی بود تا این اطلاعات را برمبنای CIDOC- CRM پیاده سازی کنیم.

مجری پروژه CIDOC- CRM در کتابخانه و موزه ملی ملک، گفت: این موزه، پایگاه اطلاعاتی خوبی داشت، اما در حال حاضر دنیا به سمت معناشناسی و هستی شناسی پیش می رود که در این پایگاه اطلاعاتی، چنین امکانی وجود نداشت. به همین علت این مسأله برای من انگیزه ای شد تا در قالب پژوهشی برای انتها نامه دکتری، اطلاعاتی مبتنی بر هستی شناسی ایجاد کنم و تصمیم گرفتم این کار را براساس الگوی مفهومی CIDOC- CRM انجام دهم. در ادامه راه از شبکه ققنوس (توسعه خدمات جستجو و بازیابی اطلاعات و فراهم کردن شرایط جستجوهای همزمان) آگاهی پیدا کردم که براساس همین الگوی مفهومی طراحی شده بود.

فری زاده با ارائه توضیحی درباره مفهوم هستی شناسی، بیان نمود: هستی شناسی اولین بار در حوزه فلسفه به وسیله ارسطو وارد شد. ارسطو هستی شناسی را توضیح نظام مند وجود می داند. به عبارتی دیگر تمام عناصر هستی را به عنوان یک کل در نظر می گیریم. در تعریفی دیگر، هستی شناسی عبارت است از زبانی فهم پذیر و تفسیرپذیر برای انسان و ماشین. بعدها متخصصان حوزه کامیپوتر و نرم افزار نیز به نتیجه رسیدند که هستی شناسی در این حوزه نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد. مسائل و انتخاب های سلیقه ای که در کلیدواژه ها وجود داشت، متخصصان را به این سمت سوق داد تا جستجوها را از این کلیدواژه ها به سمت معنا راهنمایی نمایند.

وی ادامه داد: ابتدای این پژوهش با این سوال روبرو بودم که آیا فقط یک محمل خاص اطلاعاتی مثلا سکه ها را به این شیوه انجام دهم؟ به نظر می رسید اینگونه کار ساده تر خواهد بود. اما هر چقدر جامع تر این کار را انجام می دادیم، بیشتر بیانگر اشیایی بود که در کتابخانه و موزه ملی ملک داشتیم. بنابراین با توجه به آنچه که در بانک اطلاعاتی موزه وجود داشت، موجودیت های اصلی را در نظر گرفتم که در کتاب ها و تمام آثار موزه مشترک بود.

ایجاد پیوستاری از اطلاعات در حوزه میراث فرهنگی

امید حجتی؛ مدیر پروژه ققنوس شرکت نوسا نیز در این نشست، اظهار کرد: پروژه ققنوس همچون کالبدی است که پروژه CIDOC- CRM در آن جان می گیرد و از یک نظریه و کتاب تبدیل به یک نرم افزار شده است. مقصود از اجرای پروژه ققنوس، زمینه سازی برای نگهداری، ثبت بخش های مختلف میراث فرهنگی است. اما این نگهداری و ثبت همچون گذشته که به صورت گسسته و جدا از هم است، نخواهد بود و پیوستاری از اطلاعات در حوزه میراث فرهنگی ایجاد می نماید.

وی اضافه نمود: پروژه ققنوس، نرم افزاری است که از آن تنها یک نسخه وجود دارد و همه افراد چه به عنوان استفاده نماینده و چه به عنوان تولیدنماینده اطلاعات مخاطب آن هستند. در درون این نرم افزار، پایگاه های اطلاعاتی مستقلی داریم که همچون جزیره ای هستند. هرکدام از این پایگاه ها در اختیار یک فرد حقیقی یا حقوقی است و هرکسی اختیار کامل آن پایگاه اختصاصی خود را دارد، اما بین این پایگاه های اطلاعاتی، پل های ارتباطی متعددی وجود دارد که موجب تشکیل یک مجموعه واحد برای پژوهشگران و مصرف نمایندگان اطلاعات می گردد.

مدیر پروژه ققنوس شرکت نوسا بعلاوه گفت: شرکت ما پیش از این هم، نرم افزارهای دیگری در زمینه علم اطلاعات داشته است. تجربه آن پروژه ها به ما نشان داد که وقتی در طراحی یک پروژه، ساختار اطلاعات را برای پوشش دادن موجودیت های بیرونی، تغییر می دهیم تا قابل مصرف برای مخاطب گردد، ریزش اطلاعاتی رخ می دهد. به عبارت دیگر، وقتی واقعیت های بیرونی را در فضای اطلاعاتی خودمان منعکس می کنیم، تغییرشکلی به آن می دهیم تا در ظرف ما جا گردد. هرچقدر این تغییر شکل بیشتر باشد، ریزش اطلاعات بیشتر است.

حجتی در ادامه بیان نمود: ما در یک مقطعی متوجه شدیم که اگر بخواهیم نسل جدیدی از نرم افزارها را ارائه بدهیم باید این تغییر شکل را به حداقل برسانیم. هر چقدر اطلاعاتی که ثبت می کنیم با آنچه که در دنیای بیرون است، نزدیک تر باشد ما ریزش اطلاعاتی کمتری داریم و در نتیجه جستجوی اطلاعات با نتایج بهتر و معنادارتری داریم. ثبت همه این اطلاعات به نوعی سرمایه گذاری برای احتیاجمندی های آینده نیز محسوب می گردد.

وی اضافه نمود: بر این اساس پروژه ققنوس بر این مبنا شکل گرفت تا نرم افزاری داشته باشیم که به واقعیت ها و موجودیت های بیرون، همچون کتاب، آثار منقول و غیرمنقول میراث فرهنگی و... نزدیک تر باشد. هرچه ثبت اطلاعات به این صورت باشد، اطلاعات بهتر و پایدارتر است. برای جوابگویی به این احتیاج، متوجه شدیم باید نگاه هستی شناسانه به اطلاعات داشته باشیم تا با ساختاری درست، اطلاعاتی ماندگار و قابل پردازش به دست بیاوریم.

ثبت 40 هزار رکورد در سامانه

محسن حق گو؛ رئیس اداره کتابخانه موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک نیز در این نشست، گفت: زمانی که قصد داشتیم، مستندسازی آثار را در این موزه شروع کنیم با تنوعی از آثار ازجمله اسناد تاریخی، نسخه های خطی، آثار متنوع موزه ای همچون سکه ها و تمبرها و نقاشی ها روبرو بودیم و می دانستیم ثبت و مستندسازی این آثار بدون خط مشی و راه و روش از پیش تعریف شده، می تواند به بیراهه رود.

وی ادامه داد: در ایران در حوزه بانک های اطلاعاتی موزه ها، نرم افزار جام را داشتیم و برای تثبت آثار منقول موزه ها استفاده می شد، اما جوابگو احتیاج ما برای مستندسازی آثار نبود و با استفاده از تجارب بین المللی از نرم افزار دیگری استفاده کردیم.

رئیس اداره کتابخانه موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، بیان نمود: در این مستندسازی تمام سوابق آثار مهم بود و به عنوان یک پرونده الکترونیک، درازمدت به آن نگاه می کردیم. بنابراین سوابق نمایشگاهی، شرایط حفاظتی و مرمتی آثار و سوابق آن نیز برای ما مهم بود. آثار مستندسازی شده در این نرم افزار علاوه بر این که در دسترس کارشناسان نهاده شد، این دسترس پذیری را برای مخاطبان هم به وجود آوردیم و اکنون این دسترسی به وسیله سامانه موزه برای عموم وجود دارد. آثار با تصاویرشان در این محمل نهاده شده اند و واژه های کلیدی نیز برای آثار تعریف شده و اکنون بسیار مورد رجوع پژوهشگران است.

وی در این زمینه اضافه نمود: حجم آثار و داده های مربوط به آن به قدری زیاد است که در این فرایند ما در مرحله اول امکان پیاده سازی همه را نداریم. اکنون نزدیک به 40 هزار عنوان اثر در این پایگاه داریم، اما نمی توانیم بگوییم همه اطلاعات در خصوص همه آثار به طورکامل وارد شده است.

حق گو گفت: کارنمودهای این داده ها را امروزی نمی بینیم و در نگاه آینده نگرانه بسیاری از این اطلاعات مورد احتیاج خواهد بود. به همین علت از همان ابتدا امکان انتقال اطلاعات مان را به بستر جدیدتری پیش بینی نموده ایم. بنابراین پروژه ققنوس نیز در راستای پایگاه اطلاعاتی کنونی، موزه است و در پی اجرایی کردن آن هستیم. در نشر و دسترس پذیری داده های اطلاعاتی چیزی که به ما یاری کند از آن استقبال می کنیم.

دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران از سوم بهمن ماه شروع شده و تا دهم بهمن ماه 1400 ادامه خواهد داشت. علاقه مندان برای بازدید و خرید کتاب می توانند به Ketab.ir مراجعه نمایند.