افسردگی فصلی چیست؟ (علل - علائم - پیشگیری - درمان) - مجله همراهان

آیا در ماه های زمستانی بیشتر ازآنچه باید احساس ناراحتی و ناامیدی می کنید؟ اگر این گونه است، ممکن است دچار اختلال افسردگی فصلی باشید که با عنوان اختلال عاطفی فصلی (SAD) نیز شناخته می گردد. SAD یک اختلال خلقی است که هرساله در یک زمان مشابه اتفاق می افتد. به طورکلی، اختلال خلقی فصلی در پاییز یا زمستان شروع می گردد و بهار یا اوایل تابستان به خاتمه می رسد. اما نوع نادری از آن نیز وجود دارد به نام افسردگی تابستانی که در اواخر بهار یا اوایل تابستان شروع می گردد و در پاییز به خاتمه می رسد.

علت افسردگی فصلی

درحالی که علل دقیق افسردگی فصلی شناخته شده نیست، برخی از دانشمندان بر این باورند که تعدادی از هورمون های خاص در مغز باعث تغییرات مربوط به نگرش در زمان های خاصی از سال می شوند. کارشناسان معتقدند که SAD ممکن است به این تغییرات هورمونی مرتبط باشد. یکی از نظریه ها این است که کم شدن نور خورشید در پاییز و زمستان باعث می گردد که مغز سروتونین کمتری فراوری کند، سروتونین یک ماده شیمیایی است که با بخش هایی از مغز که موجب تنظیم خلق وخو می گردد مرتبط است. مختل شدن عملکرد سلول های عصبی مغز که مسئول تنظیم خلق وخو هستند، باعث ایجاد احساس افسردگی، احساس خستگی و کسالت و همچنین افزایش وزن در فرد می گردد.

افسردگی فصلی معمولاً در عظیم سالان جوان دیده می گردد و در زنان بیشتر از مردان است. برخی از افراد مبتلابه SAD علائم خفیفی چون تندخویی و تحریک پذیری دارند. برخی دیگر علائم شدیدتری دارند که بر روی روابط و کارشان تأثیر می گذارد. از آنجائی که کمبود نور در روزهای زمستانی با SAD مرتبط است، این اختلال در کشورهایی که تابستان های طولانی دارند، کمتر دیده می گردد.

علائم افسردگی فصلی

افراد مبتلابه SAD بسیاری از علائم معمول افسردگی را نشان می دهند که شامل موارد زیر می گردد:

علائم افسردگی زمستانی

• پایین بودن سطح انرژی
• مشکل تمرکز
• احساس کسالت و خستگی
• افزایش اشتها
• افزایش میل به تنهایی
• افزایش خواب آلودگی
• افزایش وزن

علائم افسردگی تابستانی

• کاهش اشتها
• مسائل خواب
• کاهش وزن

تشخیص اختلال افسردگی فصلی

اگر احساس افسردگی می کنید و برخی از علائم بالا را دارید، جهت تشخیص درست به پزشک یا روانشناس خود مراجعه کنید. او نوع درمانی که برایتان مناسب است را به شما توصیه خواهد نمود.

درمان اختلال افسردگی فصلی

بسته به شدت علائم، درمان های مختلفی وجود دارد. همچنین اگر این اختلال با نوع دیگری از افسردگی یا اختلال دوقطبی همراه باشد، احتمالاً نوع درمان متفاوت خواهد بود.

اغلب برای درمان SADاز داروهای ضد افسردگی سنتی استفاده می گردد. داروی Bupropion XL (بوپروپیون) در حال حاضر تنها دارویی است که به طور خاص تاییدیه FDA را دارد تا برای جلوگیری از وقوع دوره های افسردگی حاد در افرادی که اختلال خلقی فصلی دارند استفاده گردد.

بسیاری از پزشکان توصیه می نمایند که افراد مبتلا به SAD صبح زود از خانه خارج شوند تا نور طبیعی بیشتری دریافت نمایند. اگر این راه چاره به خاطر ماه های تاریک زمستان عملی نباشد، می توان از داروهای ضدافسردگی یا نوردرمانی (فتوتراپی) یاری گرفت.

نوردرمانی

ازنظر برخی از محققان، افسردگی فصلی با هورمون طبیعی ملاتونین در ارتباط است. هورمونی که موجب خواب آلودگی در افراد می گردد. نور میزان ملاتونین را در سیستم عصبی تغییر می دهد و موجب افزایش سروتونین در مغز می گردد. لذا نوردرمانی اثر ضدافسردگی دارد.

• در نوردرمانی یک طیف نوری کامل به طور غیرمستقیم به چشمان شما می تابد. شما باید در فاصله حدود 2 فوت از تابش روشنایی نوری بنشینید که حدود 20 برابر روشن تر از روشنایی معمول یک اتاق است. درمان با یک جلسه 10 تا 15 دقیقه ای در روز شروع می گردد و سپس با توجه به پاسخ شما به درمان، به 30 تا 45 دقیقه در روز افزایش پیدا می نماید.
• برای جلوگیری از آسیب احتمالی چشمانتان، برای مدت طولانی به طور مستقیم به جعبه منبع نور نگاه نکنید.
• برخی از افراد مبتلابه SAD طی چند روز پس از استفاده از نوردرمانی بهبود می یابند و برخی به دوره درمانی طولانی تری نیاز دارند. اگر علائم SAD از بین نرود، محتمل است پزشک جلسات نوردرمانی را تا دو بار در روز نیز افزایش دهد.
• به افرادی که به نوردرمانی پاسخ می دهند، پیشنهاد می گردد که این کار را تا رسیدن فصل بهار که می توانند از نور طبیعی خورشید بهره ببرند، ادامه دهند.
• بااینکه نوردرمانی عوارض جانبی کمی دارد اما اگر پوست حساسی داشته و یا سابقه اختلال دوقطبی دارید، مراقب باشید.

پیشگیری از ابتلا به اختلال افسردگی فصلی

• هرروز، حتی زمانی که هوا ابری است، مدتی از وقت خود را در خارج از خانه و در هوای آزاد بگذرانید. روشنایی روز به شما یاری می نماید.
• حتی قبل از احساس افسردگی فصلی زمستانی می توانید از جعبه نور 10000 لوکس بهره ببرید.
• رژیم غذایی مناسب و متعادلی داشته باشید. این به شما یاری خواهد نمود که انرژی بیشتری داشته باشید، حتی اگر عاشق غذاهای پر نشاسته و شیرین هستید.
• روزی 30 دقیقه در روز و پنج بار در هفته ورزش کنید.
• حمایت اجتماعی بسیار بااهمیت است. روابط اجتماعی خود را حفظ کنید و فعالیت های اجتماعی منظم داشته باشید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر احساس کنید در زمان های مشابهی در سال افسرده، خسته و تحریک پذیر می شوید، و این تغییرات را به طور طبیعی با تغییر فصل احساس می کنید، ممکن است افسردگی فصلی داشته باشید. بی پرده در خصوص احساسات خود با دکترتان صحبت کنید و به توصیه های پزشکتان در خصوص تغییر سبک زندگی و روش های درمان عمل نمایید.

اگر پزشک شما نوردرمانی را توصیه می نماید، حتماً در خصوص نحوه تهیه و استفاده از جعبه های مخصوص نوردرمانی برای بیماران مبتلابه SAD سؤال کنید، چون این جعبه ها عموماً قیمت بالایی داشته و معمولاً شرکت های بیمه آن ها را پوشش نمی دهند.

منبع: webmd

گروه روانشناسی خبرنگاران