سنادره یکی از گورستانهای تاریخی استان سمنان است - مجله همراهان

هانی رستگاران، پژوهشگر میراث فرهنگی و ثبت آثار ملی درباره این قبرستان تاریخی گفت: گورستان سنادره سمنان با توجه به تنوعی که در سنگها و علامتها دارد، نشان دهنده تحول مصالح و تغییر عناصر ذکر شده در ساخت قبرها در طول سالیان در شهر سمنان است. ابتدا خشت و آجرچین، قراردادن یک کاشی رنگی کوچک بین آجرچینی، سنگ کوچک و تراشیدن نام و موارد دیگر، سنگ های تمام و سنگ مرمر، از ابتدای دفن در سنادره تا آخرین سالها قابل توجه است.

او اضافه نمود: پژوهش های مردم شناسی و جامعه شناسی و تاریخی نیز در گورستان سنادره قابل انجام است. شناخت تفاوت بین قبر مردان و زنان در سمنان، علامت گذاری با تک کاشی های فیروزه ای یا حتی کاشی های مشابه با کاشی های ارگ سمنان و مسجد امام سمنان روی قبرها نیز قابل آنالیز است. انواع نوشتار، مواردی که درباره متوفی ذکر می شده است، ارزشی تاریخی دارد. در دوره هایی تنها نام و تاریخ تولد و فوت، گاه نسبت های فامیلی همانند پدر متوفی و نام همسر متوفی زن، دعاها، اشعار و...عنوان شده است؛ چنین تنوعی در مجموعه گورستان سنادره وجود دارد.

این پژوهشگر ادامه داد: در این گورستان علامتهای خشت و کاشی و سنگ قبرها در دوره های متفاوت، یا جنس سنگ و نوع تراشکاری و تزئینات و اشعار و متن های مذهبی، متنوع و قابل مطالعه است. ساخت قبرهای خشتی و آجری برای زنان و مردان (قبر مردان یک پله بلندتر از قبر زنان ساخته شده و پیش از اضافه شدن نام و تاریخ فوت روی قبرها از ظاهر ساخت قبر، مرد بودن یا زن بودن متوفی قابل تشخیص است) متفاوت بوده است.

این پژوهشگر میراث فرهنگی بعلاوه اظهار کرد: دو آب انبار وقف عام با ارزش تاریخی در گورستان سنادره وجود دارد که یکی از آنها به شماره ثبت 5828 در تاریخ 25/3/ 1381 در لیست آثار ملی ثبت شده است.

رستگاران گفت: وجود بناهایی با کاربری سایه بان و غسالخانه، بناهایی با کاربری مطالعه نشده (احتمالا کوره) با نوعی از طاق های با ارزش معماری، یک حفره عمیق که حاکی از وجود یک قنات قدیمی خشک شده است، یک قبر نوزاد غیرایرانی به نام نوزاد گوکان پاول 1978 میلادی (با ذکر نام پدر که پزشک غیر ایرانی بوده که در گذشته در سمنان طبابت می نموده است)، قطعه های خانوادگی قابل مطالعه و قبر بزرگ خاندان ها و افراد نمونه هایی از جاذبه های تاریخی قبرستان است که می تواند مورد پژوهش و مطالعه قرار گیرد.

رستگاران گفت: طبق تحقیقات صورت گرفته در دهه 40 خورشیدی، پیمان یغمایی شاعر سمنانی برای سنگ قبر بعضی افراد با گرفتن سفارش، شعری مخصوص فرد می سروده و روی سنگ حک میشده است. این اشعار متنوع که معمولا بسیار کوتاه بودند، شامل نام متوفی و اطلاعاتی راجع به او بود و گاه به تاریخ فوت آنها نیز اشاره شده، که یک عنصر تارخی موثر محسوب می گردد و در سنادره مشهود است.

این پژوهشگر درباره شرایط سنگ قبرهای این قبرستان اظهار کرد: به علت نبود استحکامات یا زیرساختهای خاص در مجموعه گورستان تاریخی، عملاً مقوله ایستایی در قبرها مطرح نیست، بجز تعدادی از قبور که بر اثر باران و نزولات جوی دچار آسیب شده و اتصالات سنگی آنها تحت شعاع قرار گرفته است. بعلاوه در ارتباط با آب انبار و غسالخانه موجود نیز آسیب های متعددی در زیرسازی، پی ها، جداره ها و تخریب های ناشی از رطوبت نزولی و صعودی دارد که در آنالیز های آسیب شناسی، بازسازی و بهسازی آن قابل برنامه ریزی و با تأمین پیش نیازهای لازم این امر تحقق پذیر است.

به گفته رستگاران، قدیمی ترین تاریخ فوت حکاکی شده روی سنگ قبر که در تحقیقات میدانی دیده شد، سال 1327 هجری قمری است. ضمن این که شمار زیادی از قبور سنادره بدون نام و تاریخ و قاعدتاً قدیمی تر از این تاریخ هستند. لذا تا این مرحله از تحقیقات، قدمت این قبرستان به بیش از 110 سال می رسد.