معیار زیبایی عجیب در دوره قاجار - مجله همراهان

برای همه ما جای تعجب دارد که چرا زنان قاجار اکثرا چاق، زشت و سیبیلو هستند. اما چرا آن ها چنین استایل و شکلی را برای خود انتخاب می کردند؟

سالهاست که همه ما با تماشا تصاویر زنان درشت هیکل دوران قاجار شگفت زده می شویم. چطور همه تا این حد چاق هستند؟ چرا همه سبیل دارند آن هم به این شدت؟ چطور ابروی همگی اینقدر پر پشت و انبوه و پیوسته است؟ خال های گوشتی سیاه چرا این همه رایج بوده اند؟

خبرگزاری رکنا نوشت؛ وجه مشترک همه این تصاویر شخص عکاس است. یعنی ناصر الدین شاه. او که به مناسبت موقعیتش، نخستین عکاس ایرانی است تنها کسی بوده که می توانسته این تعداد گسترده عکس از زنان حرمسرا بگیرد.

این طور که از قراین و شواهد بر می آید چهره ها در این عکس ها چندان واقعی نیستند. سبیل ها و ابرو ها و خال های گوشتی گویا همگی با مداد مشکی کشیده شده اند. چرا؟

نقاشی سبیل زنان هم گویا راهی برای عرض ارادت و علاقه ایشان به شخص شاه سبیل کلفت بوده. باقی چیز ها مانند خال گوشتی - که بیشتر آن ها زگیل بودند - هم احتمالا به تکرار زیاد عکاسی از چهره زنان و احتیاج به ایجاد تنوع مربوط بوده.

این تصویری است که با نور پردازی و کادر بندی مناسب، چهره ای زیبا از انیس الدوله به نمایش می گذارد:

تعدادی از عکس ها به جا مانده از چهره انیس الدوله زن قدرتمند دربار ناصری هستند. انیس الدوله که دربسیاری از نوشته ها زن زیبایی معرفی شده در عکس های ناصر الدین شاه چهره متفاوتی دارد.

تصاویر زیادی از انیس الدوله هستند که در هر کدام سوگلی ناصر الدین شاه چهره و آرایش و لباس دگرگونه ای دارد. در یکی دور چهره با گل تزیین شده و در دیگری با دارا بودن چارقد سفت و محکم سینه ها برهنه هستند.

از آنجایی که بیشتر عکس های ناصر الدین شاه از زنان حرم بوده می توان حدس زد که برای فرار از تکرار مکررات بانوان را وامی داشته دستی در چهره و سر وضع خود ببرند و تفاوت ایجاد نمایند. شاید بتوان نتیجه گرفت که این عکس ها نشانگر چهره واقعی زنان آن دوران نیستند و، چون قرار بر نمایش عمومی آن ها نبوده صرفن هدف تفریح شاه را تامین می نموده اند.

ناصرالدین شاه پدر عصمت الدوله درباره آرایش او می نویسد:

وعده داشتیم خانه ظل السلطان از صبح رفتیم … من و ظل السلطان و نایت السلطنه رفتیم اندرون از همان راه گلخانه … عصمت الدوله سبیل داشت، به قدر سبیل نایب السلطنه.