قصه بهت انگیز سوگواری صاحبان عزای قربانیان کرونا ؛ از ما می ترسند ، گفتند بیمار شما با دیدن لباس کادر پزشکی سکته کرد! - مجله همراهان

خبرنگاران - فهیمه طباطبایی: دنیای امروز با عدد و رقم و آمار ممزوج است، اما اعداد و ارقام، در جایی که پای جان انسان ها در میان است، زیادی الکن و گنگ اند. همه گیری کرونا از آن دست پدیده هایی است که جان انسان ها را به چند عدد گره زده؛ عدد مبتلایان، بهبودیافته ها و آنها که جان شان را به این بیماری مرموز باخته اند. عدد اما متأسفانه گویای دریای احساسات آدمیزاد نیست.

همانطور که ماشین حساب ها توان محاسبه درد و غم و تنهایی را ندارند. مثلا 150در روزگاری که میلیون و میلیارد حکم نُقل و نبات را دارد، عدد بسیار کوچکی است. اما همین عدد اگر تعداد متوفیان بر اثر کرونا در یک روز باشد، ابهت و سهمگینی نهفته در کنه آن را چه کسی می تواند تحمل کند؟ صحبت از 150جان عزیز از دست رفته است و صدها روح و روان رنجوری که علاوه بر داغ فقدان عزیز، با تجربه ای آزاردهنده از سوگ روبرو اند؛ سوگ در انزوا.

در کشوری که طبق سنن تاریخی و مولفه های فرهنگی، شادی و غم به جماعت اقامه می گردد، تشییع و تدفین های فُرادا، سختی از دست دادن عزیزان را دو چندان نموده. براساس آمار رسمی، در ایران تا به امروز بیش از 3هزار و 734نفر بر اثر کرونا جان شان را از دست داده اند، این یعنی در دور و اطراف مان در شهر حداقل 3هزار و 734خانواده داغدار شده اند.

اعضای هر کدام از این خانواده ها، سینه ای مالامال از درد و بغض را با خود یدک می کشند و روح و روانشان هنوز هم از این بار سنگین خلاصی نیافته؛ فشاری که از یک سو ناشی از عدم امکان عزاداری جمعی و تدفین غریبانه عزیزان شان است و از سوی دیگر، حاصل نگاه های سرزنش آلودِ در و همسایه و اطرافیان.

در روزهایی که ابتلا به کرونا، هنوز هراس جمعی ایرانیان است، پای صحبت های کسانی نشستم که این آب از سرشان گذشته. کسانی که عضوی از خانواده شان را در اثر کرونا از دست داده اند و البته حاضرند درباره تجربیات و آنچه بر آنها گذشته، صحبت نمایند. از آنها درباره تدفین های انفرادی و تجربه سوگ در انزوا پرسیدم. از اینکه آیا بعد از ماجرا، کسی سراغشان رفته یا نه. از اینکه در کنار پروتکل های بهداشتی تشییع و تدفین، پروتکل هایی برای بازیابی روانی خانواده های فوتی های کرونا وجود دارد یا خیر... حاصل کار گزارشی است که پیش روی تان است:

• شهر سیاه پوش

در خیابان ها پلاکاردهای تسلیت، زیاد است. در برخی کوچه ها روی دیوار دو یا سه خانه پلاکارد مشکی زده اند. اما نه خبری از تلاوت عبدالباسط هست و نه اقوام درجه یک مشکی پوشی دم در، دست به سینه ایستاده برای خوشامدگویی به قوم و خویش و اطرافیان؛ حتی صدای شیونی از پشت پنجره های خانه ها شنیده نمی گردد. جلوه بیرونی مرگ در شهر - چه ناشی از کرونا بوده باشد و چه ناشی از دلایل دیگر- حالا محدود به همین پلاکاردها شده. نه خبری از اعلامیه های اعلام زمان تشییع و مراسم سوم و هفتم هست و نه نشانی از وسایل ایاب و ذهاب به بهشت زهرا دیده می گردد.

• خانه اول؛ همسایه ها از ما می ترسند

زنگ در نخستین خانه سیاه پوش را می زنم. پسر جوانی آیفون را برمی دارد و عذرخواهی می نماید که نمی تواند دم در بیاید چون همسایه های واحدهای دیگر هنوز از آنها می ترسند. این رو از برخوردهاشون حس کردیم. مثلا اگر همزمان در واحدهامون باز بشه، سریع می بندن و برمی گردن داخل خونه شون یا توی پارکینگ ببینند سوار ماشین می شیم، تغییر جهت می دن و می رن. عیب هم نداره. حق دارن شاید ما هم بودیم همین کار رو می کردیم.پسرجوانی که پدرش را از دست داده: همسایه ها از ما می ترسند، این رو از برخوردهاشون حس کردیم. مثلا اگر همزمان در واحدهامون باز بشه، سریع می بندن و برمی گردن داخل خونه شون یا توی پارکینگ ببینن سوار ماشین می شیم، تغییر جهت می دن و می رن. عیب هم نداره. حق دارن شاید ما هم بودیم همین کار رو می کردیم.

خانواده اسدی 20روز است که پدر 59ساله شان را از دست داده اند. پدری که در بیمارستان مسیح دانشوری بعد از 7روز جانش را از دست داده و در بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شده. خیلی سخته، خیلی. روز تشییع جنازه حتی نمی تونستیم مادرمون که حالش خیلی بد شد و دائم جیغ می زد، رو بغل کنیم. هی می افتاد زمین و به سختی بلند می شد اما چون ممکن بود ناقل باشه، می گفت نزدیک من نیاین. دور از هم ایستاده بودیم و گریه می کردیم. موقع خاکسپاری هم گفتن دور قبر جمع نشین و خودشون پدر رو در خاک گذاشتن. بعد هم از ما خواهش کردن که خیلی اونجا نمونیم. هیچ کس نبود که ما رو دلداری بده و خودمون 5نفر هم جرأت نمی کردیم نزدیک هم بشیم. لحظات تلخی بود. خواهر باردارمون تو خونه بی تابی می کرد، عموهای پیرم، عمه ها و خاله ها زنگ می زدن و گریه می کردن. یکی از عمه ها اومده بود دم در خونه مون و پایین پنجره جیغ می زد و گریه می کرد، من رفتم وسط کوچه و با فاصله دور، دلداریش دادم و خواهش کردم بره. بعد هم من موندم و مادری که مبتلا شده و پرستاری از اون رو آغاز کردم که بعد از 10روز حالا بهتره اما کابوس مرگ بابا اذیتمون می کنه.

صدا از پشت آیفون نمی آید و لحظات طولانی به سکوت می گذرد. مانده ام که چطور سؤال های دیگرم را بپرسم. حس می کنم پسر جوان در حال گریه کردن است. دوست و آشنا با تلفن و واتس اپ و... تسلیت میگن، عکس پدر رو در صفحات اینستاگرامشون منتشر کردن، همه اینا باعث دلگرمی می شه اما این تنهایی و این خوف احتمال مرگ مادر خیلی آزاردهنده بود. هیچ کدوم مون دیگه اون آدم های سابق نمی شیم.

• خانه دوم؛ کاش آن روز می توانستم دخترانم را بغل کنم

گل های آبشار طلایی از بلندای دیوار حیاط سرسبز خانه سرک کشیده و خودش را رسانده به کوچه خلوت و بن بست. گل های زیبا همچون لکه های درشت افتاده اند روی پارچه مشکی تسلیت و برخی از کلمه ها را طلایی نموده اند. آن پایین نوشته از طرف خانواده متقی و حسنی. اتفاقی یکی از زنگ ها را می زنم که می گوید متوفی برای واحد 14است و حالا 8روز می گردد فوت نموده. زنگ 14را مردی جواب می دهد که از صدایش بر می آید میانسال باشد، می گوید متوفی همسر جوانش بوده که بر اثر کرونا فوت نموده هیچ بیماری زمینه ای نداشت. نه قند، نه فشار خون، نه بیماری قلبی. 44سالش بود و فقط گاهی از زانودرد گله می کرد. اواسط اسفند تب و لرز گرفت و بعد هم سرفه های سنگین. اول قرنطینه خانگی کردیم و بعد کار به بیمارستان رسول اکرم کشید و روز 9فروردین غروب به من زنگ زدند که تمام نموده. باورم نمی شد چون صبح همان روز که تماس گرفتم، گفته بودند که بهتر شده و غروب خبر فوتش را دادند.

مرد میانسال گوشی آیفون را می گذارد و دو دقیقه بعد می آید پایین. در را هنوز کامل باز ننموده، با دست اشاره می نماید که عقب تر بایستم. یک ماسک مشکی به دهان دارد و همین چشم های سرخ غمگینش را بیشتر هویدا می نماید. بعد از نیم ساعت گلایه از بیمارستان و کمبودها و دردسرهایی که برای تهیه دارو و هزینه های سنگینش کشیده، از روز فوت می گوید.

ما دو دختر 8و 11ساله داریم. آن شب نگذاشتم بفهمند مادرشان فوت نموده. سریع لباس پوشیدم و رفتم بیمارستان و بعد از بازگشت توی ماشین گریه هایم را کردم و رفتم خانه. مضطرب نشسته بودند منتظر من که برگردم. به آنها گفتم که مادرشان حالش بد است و اوضاع خوبی ندارد که هم از طرفی آماده خبر شوند و از طرف دیگر فردا برای تشییع جنازه اصرار به آمدن ننمایند. صبح این دو بچه را تنها در خانه گذاشتم و با برادر همسرم و برادر خودم و یکی از خواهرهایش راهی بهشت زهرا شدیم. هرکدام جدا جدا و با ماشین های شخصی خودمان. آنجا هم دور از هم، بی پناه بودیم، غریب بودیم. مرد داغدار با دو دختر 11 و 8 ساله: حالا همه کار بچه ها شده گریه کردن با مادربزرگ و خاله های شان از پشت تلفن همراه و عکس مادری که هر شب بغل می نمایند. داغون شدیم، همه مون و هیچ کس هم نمی تونه یاری مون کنه. مراسم عزاداری دسته جمعی آدم رو از ترس و وحشت دور می کنه و این امکان الان نیست و معلوم هم نیست کی بتونم ببرم شون سر مزار مادرشون.

اینجا که می رسد می زند زیر گریه و پشت به ما گریه می نماید. تدفین که شد، تنها و بی کس برگشتم خونه و آروم آروم به بچه ها واقعیت رو گفتم. آنقدر این دو بچه جیغ زدند و گریه کردند که حد نداشت و من اجازه نداشتم بغل شان کنم، چون می ترسیدم تو مراسم تدفین آلوده شده باشم. هیچ کس نبود که به داد این دو بچه برسه. نه خاله ای نه عمه ای نه مادربزرگی، هیچ کس. نه اینکه اونها نخوان بیان. من اجازه ندادم. همین یک داغ بس بود. می ترسیدم ناقل باشیم و به اونا هم بدیم.

حالا همه کار بچه ها شده گریه کردن با مادربزرگ و خاله های شان از پشت تلفن همراه و عکس مادری که هر شب بغل می نمایند. داغون شدیم، همه مون و هیچ کس هم نمی تونه یاری مون کنه. مراسم عزاداری دسته جمعی آدم رو از ترس و وحشت دور می کنه و این امکان الان نیست و معلوم هم نیست کی بتونم ببرم شون سر مزار مادرشون.

مرد سیاه پوش دست هایش می لرزد و دائم می گوید که ای کاش از من فیلم بگیرید بفرستید برای مردم تا بنشینند در خانه و مراقب باشند مبتلا نشوند.

• خانه سوم:دو مرگ در عرض 24روز

محسن در عرض 24روز 2نفر از اعضای خانواده اش را از دست داده، 21اسفند 98خواهرش را و 15فروردین 99پدر همسرش را. قرارمان تلفنی است، درست دقایقی بعد از اینکه پدر همسرش را در بهشت زهرای تهران تدفین نموده اند. البته او در خانه پیش دخترشان مانده و فقط همسرش برای مراسم خاکسپاری رفته است. چندبار در خلال صحبت های مان، تلفن همراهش زنگ می خورد و او شرح می دهد که خاکسپاری تمام شده، یک بار هم برادر همسرش که هنوز در بهشت زهراست و گریه امانش نمی دهد، تماس می گیرد. از داخل ماشینش تلفن نموده، میگه حتی نمی تونم روی خاک پدر بیفتم و گریه کنم، از دور و داخل ماشین ایستادم و بهت زده فقط نگاه می کنم. من چی دارم بهش بگم؟ وقتی حتی نتونستم تا بهشت زهرا همراهشون باشم و مجبور بودم خونه برای مراقبت از دختر 5ساله مون بمونم. ما داریم زیر بار این غم به تنهایی خرد می شیم و حتی نمی تونیم همدیگه رو در آغوش بگیریم.

در صدای محسن مجموعه ای از غم، عصبانیت و استیصال را می گردد شنید. غم از دست دادن عزیزترین هایی که حتی نتوانسته آنها را برای آخرین بار ببیند. عصبانیت از بیمارستان ها و داروخانه هایی که در این مدت او و خانواده اش را آزار داده اند و استیصال از ناتوانی در برگزاری یک عزاداری ساده که بتواند عزیزانش را آرام کند و بدتر از همه نگرانی شدید از امکان ابتلای دیگر اعضای خانواده به این بیماری.

بیماری خواهر 50ساله ام با حالت تهوع و بعد دل پیچه آغاز شد و به تب و لرز و تنگی نفس رسید. پزشکان او را مشکوک به کرونا تشخیص دادند و به خاطر همین 5روز در بیمارستان بستری شد، اما پس از مرگ، علت فوت او را کرونا ثبت نکردند. بماند که در مدت بستری هم کسی نبود که حال عمومی مریض رو به ما شرح بده. امکان حضور در بیمارستان هم نبود و این اوضاع بی خبری، شرایطمون رو سخت تر می کرد.

محسن حتی نتوانسته در خاکسپاری خواهرش هم شرکت کند تدفین را خانواده کوچک خودشان برگزار کردند و هیچ کدام از ما خواهرها و برادرها نتوانستیم در آن شرکت کنیم. مراسم دیگری هم برگزار نشد، صرفا اینترنتی باهم در تماس بودیم و فقط یک بار خواهر دیگرم آمد در راهروی آپارتمان خانه ما و از فاصله دور از هم گریه کردیم. بچه هایش بی تابی می کنن و اینکه کاری از دست ما برای یاری به اونها بر نمیاد، آروم و قرار رو از ما گرفته. شرایط خیلی سخت و شرحش بسیار سخته. همه ما پشت درهای بسته باید به تنهایی بار تمام مسائل و مصیبت پیش اومده رو به دوش بکشیم.

او می گوید تصور اینکه امروز همسرش را تنهایی فرستاده مراسم تدفین پدرش به شدت حالش را بد می نماید، گریه نکردن جلوی کودک 5ساله شان که فهمی از شرایط ندارد، آزارش می دهد و آرام کردن تلفنی اعضای خانواده متوفی که خودش هم جزوی از آنهاست، امانش را بریده.

همسرم صبح تنها با ماشین خودش رفت و برادر و مادرش هم با ماشین خودشون. چون اون 2نفر قبل از پدر همسرم مبتلا شده بودن. افشین، برادر همسرم زنگ زده و میگه همین ما 3نفر بودیم و کسی نبود که زیر جنازه بابا رو بگیره، راننده آمبولانس گفت این کار رو نمی کنه و فقط اون کسی که داخل قبر بود، اومد و دوتایی زیر برانکارد رو گرفتیم و گذاشتیمش داخل قبر. من دارم از این داستان سکته می کنم. حتی گفتنش هم آسون نیست. محسن تماس را نیمه کاره قطع می نماید و فکر می کنم به حرف هایش که می گفت به خاطر حفظ آرامش دختر کوچک مان می رویم داخل حمام یا کمددیواری گریه می کنیم.

• خانه چهارم؛ ترس از لباس کادر پزشکی و سکته!

13اسفند شیوا، همسر 46ساله اش، محمدرضا زهری را از اورژانس بیمارستان کسری با یک نامه از پزشک که در آن نوشته شده بوده مشکوک به کوید19، می برد بیمارستان امام حسین اما به دلیل کمبود تخت پذیرش نمی گردد و می فرستند بیمارستان شهدای یافت آباد، آنجا هم می گویند امکان بستری نیست و بالاخره ساعت 11و نیم شب، در یکی از بیمارستان های شمال شهر او را پذیرش می نمایند. ساعت 11و نیم شب بستری شد و ساعت 5صبح تماس دریافت که همسرتون فوت شده!

شیوا مثل مسخ شده ها صحبت می نماید. در تماس اینترنتی تصویریمان دائم به جایی غیراز دوربین گوشی نگاه می نماید. انگار در اطرافش دنبال گمشده ای است یا مثلا از چیزی فرار می نماید. پرش ذهنی دارد و هیچ جمله ای را به انتها نمی رساند.

من خودم رو رسوندم اونجا! من و برادرش رو داخل راه نمی دادن، ما ایستاده بودیم بیرون بیمارستان و یه آقایی اومد که لباس دکتری هم نداشت، گفت بیمار شما دیروز از دیدن پرستارها و دکترها با اون لباس ها شوکه شده و سکته نموده! گواهی فوت صادر شده و یک ساعت دیگه می تونید ببرینش. همین.

دختر شیوا جمله های مادر را تکمیل می نماید و پرسش های ما را یک بار دیگر برای مادرش تکرار می نماید. ما گفتیم یعنی چی سکته نموده، من انقدر بیرون بیمارستان جیغ زدم که یه پرستاری اومد و من رو آروم کرد و قسم خورد که حقیقت همینه و گفت اون از لباس های عجیب ما و مریضی که کنار دستش فوت شده، ترسیده و دچار سکته قلبی شده. پرستار هم گریه کرد و اونجا من دیگه تسلیم شدم.

ندا دخترشان و امیرحسین پسرشان و هیچ کدام از اعضای خانواده و بستگان این روایت را هنوز به طور کامل باور ننموده اند و در ذهنشان ده ها حدس و گمان و اما و اگر وجود دارد. مراسم تشییع و تدفین با حضور 20نفر از اعضای خانواده برگزار می گردد که برادر فوت شده و پسر دایی او دچار همین بیماری می شوند. ما شرمسار اونا هم شدیم. برادر شوهرم بهتر شده اما پسر داییش هنوز نه. وسط این داغ، نگران اونا هم هستیم که اگر بلایی سرشون بیاد چی؟ رومون نمیشه تلفن کنیم حالشون رو بپرسیم. البته ما نگفتیم کسی بیاد، خودشون اومدن.

آنها 3نفری از 13اسفند در خانه خودشان را قرنطینه نموده اند و فقط برادر شیوا برایشان خریدها را می نماید و می آورد در آسانسور می گذارد و می رود. کارمون شده خوردن قرص آرامبخش و خوابیدن. حتی بدمون میاد کسی زنگ بزنه و تسلیت بگه. دیگه خسته شدیم از این همه تکرار کردن اینکه چی شد و چه گذشت.

شیوا وسط تماس تلفنی می رود که نماز بخواند. مادرم روزی 11تا 12بار نماز می خونه. دائم با خودش حرف میزنه و بهت زده این ور اون ور رو نگاه می کنه. شماره چندتا مشاوره رو از دوستام گرفتم ولی اونا هم نتونستن کاری برامون بکنن. فقط میگن شما نتونستید درست عزاداری کنید و شاید به همین خاطر مادرتون تو شوک مونده.

با چند خانواده دیگر هم حرف می زنیم، خانواده ای که پدر 75ساله خانواده و پسر 50ساله اش به کویید19 مبتلا شده و در عرض یک هفته فوت می شوند. استاد دانشگاهی که در قرنطینه تنهایی با این بیماری گلاویز می گردد و جان می دهد و دو تا از شاگردانش تدفینش را به عهده می گیرند. به قول ندا، دختر 20ساله آقای امینی این بیماری که رفت و همه بیرون اومدن، تازه معلوم می شه چقدر غم و غصه تو هر خونه ای انباشته شده.