در جوانی به فکر پیشگیری از پوکی استخوان در سالمندی باشید - مجله همراهان

پوکی استخوان، یک بیماری رایج، به خصوص در سنین بالا و سالمندان است که به دلیل کاهش توده استخوانی ایجاد می­گردد. شاید پوکی استخوان درمانی نداشته باشد اما تا حد زیادی قابل پیشگیری است. برای افزایش توده استخوانی باید تغذیه مناسب و فعالیت کافی از سنین کودکی مدنظر قرارگیرد تا در سالمندی پوکی استخوان با شدت کمتری ایجادگردد.

تعریف پوکی استخوانبه کاهش توده استخوانی بر اثر از دست رفتن بافت استخوان ها، پوکی استخوان می گویند. عوامل متعددی در ایجاد پوکی استخوان نقش دارند که با شناخت این عوامل و حذف یا کنترل آن می توان خطر ابتلا به پوکی استخوان و شدت آن را کاهش داد یا زمان ابتلا را به تعویق انداخت.

بیماریپوکی استخوان به نام بیماری خاموش هم شناخته می گردد. اما دلیل این نام گذاری چیست؟ این بیماری، استخوان های فرد مبتلا را به مقدار ای پوک و توخالی می­کند که به راحتی می­شنمایند. از جمله استخوان هایی که تحت تاثیر این بیماری قرار می­گیرند، می­توان به استخوان ران، مفصل ران، لگن، ستون فقرات و مچ دست اشاره نمود. شخصی که به این بیماری مبتلا شده است، ممکن است تا زمانی که یکی از استخوان های بدن او، با ضربه ای ضعیف نشکند، متوجه ابتلا به پوکی استخوان نگردد. در حقیقت، امکان دارد در طی سال های متوالی، بدون اینکه متوجه شوید، استخوان های شما در حال تحلیل رفتن باشند و قدرت خود را از دست بدهند. همین امر، این بیماری را، به بیماری خاموش مشهور نموده است.

استخوان، یک بافت زنده است. در حقیقت بدن انسان، برای قوی نگه داشتن استخوان ها، بافت های قدیمی را تجزیه و بافت های نو را جایگزین می­کند.از سن 30 سالگی به بعد، توده استخوانی دیگر افزایش پیدا نمی­کند و هدف از سلامت استخوان ها، قوی تر کردن آن ها تا طولانی ترین زمان ممکن است. زمانی که بدن وارد دهه چهارم و پنجم زندگی می­گردد، بافت های تجزیه شده، دیگر جایگزین نمی­شوند و در نتیجه مقدار بافت فرسوده در استخوان ها بیشتر می­گردد.

بافت استخوان، به صورت حفره دار و به اصطلاح لانه زنبوری است.

اگر از نزدیک به بافت استخوانی نگاه کنید، چیزی شبیه به لانه زنبور خواهید دید. استخوان­هایی که حفره های فراوانی دارند. در بیماری پوکی استخوان، حفره های بین بافت ها بزرگتر شده و استخوان های تشکیل دهنده لانه زنبوری­ها، کوچک تر می­شوند، لایه بیرونی استخوان هم نازک می­گردد و در نهایت، همه این عوامل باعث هرچه ضعیف تر شدن استخوان ها و در نتیجه بیماری پوکی استخوان می­شوند.

چه کسانی پوکی استخوان دارند؟ احتمال ابتلا و دلایل آناگر چه ممکن است پوکی استخوان در هر سنی اتفاق بیفتد، ولی سالمندان و به خصوص زنان سالمند، در معرض خطر بیشتری هستند. مردان هم مستعد ابتلا به این بیماری هستند، ولی احتمال آن کمتر است.

زنانی که شرایط زیر را داشته باشند، بسیار بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند:

- شکستگی استخوان یا سابقه پوکی استخوان در خانواده آن ها وجود داشته باشد.

- بعد از سن 50 سالگی دچار شکستگی استخوان شده باشند.

- قبل از دوران یائسگی، اقدام به عمل جراحی بیرون آوردن تخمدان نموده باشند.

- یائسگی زود هنگام داشته باشند.

- در طول زندگی، ویتامین D و یا کلسیم، به مقدار کافی دریافت ننموده باشند.

- زمان استراحت آن ها بیش از حد باشد، یا از نظر جسمی بسیار غیر فعال بوده اند.

- سیگار می­کشند (افراد سیگاری، کلسیم کمتری از رژیم غذایی خود جذب می­نمایند) .

- زنانی که دارو های خاص استفاده می­نمایند، از جمله دارو های آرتروز، آسم و بعضی دارو های سرطان.

- مدت زمان زیادی از دارو های خاص استفاده نموده اند.

- جثه بدن آن ها نسبت به دیگران کوچک تر است.

با افزایش سن، خطر ابتلا به بیماری پوکی استخوان هم بیشتر می­گردد. در زمان یائسگی و به مدت چند سال، بافت استخوانی بیشتری از دست می­رود. بعد از آن، فرایند کم شدن بافت استخوان ها کاهش می­یابد، ولی متوقف نمی­گردد و همچنان ادامه دارد. در مرد ها، کم شدن توده های استخوانی با سرعت کمتری انجام می گردد. اما در سنین 65 تا 70 سالگی، کم شدن بافت های استخوانی، با سرعت یکسانی در مردان و زنان اتفاق می­افتد.

چه پزشک شما آن را پوکی استخوان بنامد، چه تراکم پایین بافت استخوانی، حرف او را به عنوان یک هشدار، جدی بگیرید. ریزش استخوان ها آغاز شده است ولی هنوز هم می­توانید کار هایی برای قوی نگه داشتن استخوان ها و پیشگیری از پوکی استخوان شدید در آینده انجام دهید. با انجام دادن اقدامات لازم، احتمال شکسته شدن مچ دست، لگن و یا مهره های ستون فقرات در سالمندی، کمتر می­گردد.

آزمایش استخوان

برای بعضی از افراد، اولین علامت پوکی استخوان، کوتاه تر شدن آن­ها، یا به راحتی شکستن استخوان ها است. اما منتظر چنین علائمی نباشید! صبر کردن تا زمان شکستن استخوان ها، برای فهمیدن این بیماری، کار اشتباهی است. به راحتی، با انجام آزمایش سنجش تراکم استخوان، متوجه خواهید شد که استخوان های شما چقدر قوی هستند. مرکز خدمات پیشگیرانه امریکا توصیه نموده است که زنان 65 سال و بالاتر، اقدام به آزمایشات پوکی استخوان نمایند. درست مانند زنان زیر 65 سال، که خطر شکستگی ناشی از پوکی استخوان برایشان وجود دارد. آزمایش تراکم مواد معدنی موجود در استخوان، چگالی این مواد را با چگالی مواد معدنی یک استخوان جوان سالم مقایسه می­کند. نتیجه این آزمایش که به عنوان نمره T (T-Score) شناخته می­گردد، تعیین می­کند چه پوکی استخوان داشته باشید و چه تراکم پایین، استخوان شما چقدر قوی است و چقدر احتمال شکستگی دارید.

پیشگیری از پوکی استخوان و قوی نگه داشتن استخوان ها

به راحتی می­توانید (در هر سنی)، اقداماتی به منظور پیشگیری از ضعف و پوکی استخوان انجام دهید. خوردن غذا های سرشار از ویتامین D و کلسیم، ورزش منظم همراه با وزنه (وزنه های سبک)، پیاده روی، دویدن، بالا رفتن اصولی از پله، تنیسو دیگر فعالیت های ورزشی برای پیشگیری از پوکی استخوان بسیار مفید هستند. تمرینات کششی هم در این زمینه بسیار یاری می­نمایند، چرا که ماهیچه های شما بر روی استخوان ها هستند و همزمان با تقویت ماهیچه ها، استخوان های شما هم قوی تر می­شوند.

از مصرف نوشیدنی های الکلی پرهیز کنید. مصرف دخانیات هم شانس ابتلا به این بیماری را دو برابر می­کند. بعلاوه مصرف نوشابه را به حداقل برسانید. تحقیقات نشان می­دهد که نوشابه ها، به دلیل فسفر موجود در آن ها، بیش از سایر نوشیدنی ها جذب کلسیم در بدن را مختل می­نمایند.

اگر پوکی استخوان دارید، از انجام فعالیت هایی که شامل پیچ خوردن ستون فقرات یا خم شدن به جلو از ناحیه کمر (مثل دراز و نشست) خودداری کنید. این ها برترین روش ها برای پیشگیری از پوکی استخوان در دوران سالمندی هستند. از انجمن ها و موسسات مرتبط با این زمینه، به نسبت بدن خودتان، ورزش های مربوطه را فرا بگیرید و استخوان هایتان را قوی نگه دارید.

برای درمان پوکی استخوان خود چه کار هایی انجام دهیم؟

در حقیقت، درمان پوکی استخوان، به این معنی است که از سرعت تجزیه بافت استخوانی کاسته و فراوری بافت نو افزایش پیدا کند، تا از شکستگی های احتمالی در امان باشند. انتخاب سبک زندگی سالم، مثل رژیم غذایی مناسب، ورزش و بعضی دارو ها، احتمال شکستگی ناگهانی استخوان را کاهش می­دهد. اما اگر تراکم استخوانی شما، بیش از مقدار کم شده باشد، ممکن است تغییر سبک زندگی، یاری چندانی به شما نکند. بعضی دارو ها، سرعت کمتر شدن تراکم استخوان را آرام تر می­نمایند و بعضی دیگر، سرعت بازسازی را افزایش می­دهند. در این مورد، حتما با پزشک مشورت کنید تا متوجه شوید که کدام دارو برای شما مناسب تر است.

با انجام ورزش های منظم، از پوکی استخوان جلوگیری کنید.

در هر سنی که هستید، آزمایشات مربوط به تراکم استخوان را انجام دهید. اگر جوان یا میانسال هستید، با انجام این آزمایشات، خطر ابتلا به پوکی استخوان را در دوران سالمندی کاهش می­دهید. اگر سالمند هستید، با انجام بعضی ورزش ها و مصرف دارو های تجویز شده به وسیله پزشک، از بیشتر شدن مقدار پوکی استخوان، پیشگیری می­کنید.

پوکی استخوان، یک بیماری رایج، به خصوص در سنین بالا و سالمندان است که به دلیل کاهش توده استخوانی ایجاد می­گردد. شاید پوکی استخوان درمانی نداشته باشد اما تا حد زیادی قابل پیشگیری است. برای افزایش توده استخوانی باید تغذیه مناسب و فعالیت کافی از سنین کودکی مدنظر قرارگیرد تا در سالمندی پوکی استخوان با شدت کمتری ایجادگردد.

تعریف پوکی استخوان

به کاهش توده استخوانی بر اثر از دست رفتن بافت استخوان ها، پوکی استخوان می گویند. عوامل متعددی در ایجاد پوکی استخوان نقش دارند که با شناخت این عوامل و حذف یا کنترل آن می توان خطر ابتلا به پوکی استخوان و شدت آن را کاهش داد یا زمان ابتلا را به تعویق انداخت.

بیماری پوکی استخوان به نام بیماری خاموش هم شناخته می گردد. اما دلیل این نام گذاری چیست؟ این بیماری، استخوان های فرد مبتلا را به مقدار ای پوک و توخالی می­کند که به راحتی می­شنمایند. از جمله استخوان هایی که تحت تاثیر این بیماری قرار می­گیرند، می­توان به استخوان ران، مفصل ران، لگن، ستون فقرات و مچ دست اشاره نمود. شخصی که به این بیماری مبتلا شده است، ممکن است تا زمانی که یکی از استخوان های بدن او، با ضربه ای ضعیف نشکند، متوجه ابتلا به پوکی استخوان نگردد. در حقیقت، امکان دارد در طی سال های متوالی، بدون اینکه متوجه شوید، استخوان های شما در حال تحلیل رفتن باشند و قدرت خود را از دست بدهند. همین امر، این بیماری را، به بیماری خاموش مشهور نموده است.

استخوان، یک بافت زنده است. در حقیقت بدن انسان، برای قوی نگه داشتن استخوان ها، بافت های قدیمی را تجزیه و بافت های نو را جایگزین می­کند.از سن 30 سالگی به بعد، توده استخوانی دیگر افزایش پیدا نمی­کند و هدف از سلامت استخوان ها، قوی تر کردن آن ها تا طولانی ترین زمان ممکن است. زمانی که بدن وارد دهه چهارم و پنجم زندگی می­گردد، بافت های تجزیه شده، دیگر جایگزین نمی­شوند و در نتیجه مقدار بافت فرسوده در استخوان ها بیشتر می­گردد.

بافت استخوان، به صورت حفره دار و به اصطلاح لانه زنبوری است.

اگر از نزدیک به بافت استخوانی نگاه کنید، چیزی شبیه به لانه زنبور خواهید دید. استخوان­هایی که حفره های فراوانی دارند. در بیماری پوکی استخوان، حفره های بین بافت ها بزرگتر شده و استخوان های تشکیل دهنده لانه زنبوری­ها، کوچک تر می­شوند، لایه بیرونی استخوان هم نازک می­گردد و در نهایت، همه این عوامل باعث هرچه ضعیف تر شدن استخوان ها و در نتیجه بیماری پوکی استخوان می­شوند.

اگر چه ممکن است پوکی استخوان در هر سنی اتفاق بیفتد، ولی سالمندان و به خصوص زنان سالمند، در معرض خطر بیشتری هستند. مردان هم مستعد ابتلا به این بیماری هستند، ولی احتمال آن کمتر است.

زنانی که شرایط زیر را داشته باشند، بسیار بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند:

- شکستگی استخوان یا سابقه پوکی استخوان در خانواده آن ها وجود داشته باشد.

- بعد از سن 50 سالگی دچار شکستگی استخوان شده باشند.

- قبل از دوران یائسگی، اقدام به عمل جراحی بیرون آوردن تخمدان نموده باشند.

- یائسگی زود هنگام داشته باشند.

- در طول زندگی، ویتامین D و یا کلسیم، به مقدار کافی دریافت ننموده باشند.

- زمان استراحت آن ها بیش از حد باشد، یا از نظر جسمی بسیار غیر فعال بوده اند.

- سیگار می­کشند (افراد سیگاری، کلسیم کمتری از رژیم غذایی خود جذب می­نمایند) .

- زنانی که دارو های خاص استفاده می­نمایند، از جمله دارو های آرتروز، آسم و بعضی دارو های سرطان.

- مدت زمان زیادی از دارو های خاص استفاده نموده اند.

- جثه بدن آن ها نسبت به دیگران کوچک تر است.

با افزایش سن، خطر ابتلا به بیماری پوکی استخوان هم بیشتر می­گردد. در زمان یائسگی و به مدت چند سال، بافت استخوانی بیشتری از دست می­رود. بعد از آن، فرایند کم شدن بافت استخوان ها کاهش می­یابد، ولی متوقف نمی­گردد و همچنان ادامه دارد. در مرد ها، کم شدن توده های استخوانی با سرعت کمتری انجام می گردد. اما در سنین 65 تا 70 سالگی، کم شدن بافت های استخوانی، با سرعت یکسانی در مردان و زنان اتفاق می­افتد.

چه پزشک شما آن را پوکی استخوان بنامد، چه تراکم پایین بافت استخوانی، حرف او را به عنوان یک هشدار، جدی بگیرید. ریزش استخوان ها آغاز شده است ولی هنوز هم می­توانید کار هایی برای قوی نگه داشتن استخوان ها و پیشگیری از پوکی استخوان شدید در آینده انجام دهید. با انجام دادن اقدامات لازم، احتمال شکسته شدن مچ دست، لگن و یا مهره های ستون فقرات در سالمندی، کمتر می­گردد.

برای بعضی از افراد، اولین علامت پوکی استخوان، کوتاه تر شدن آن­ها، یا به راحتی شکستن استخوان ها است. اما منتظر چنین علائمی نباشید! صبر کردن تا زمان شکستن استخوان ها، برای فهمیدن این بیماری، کار اشتباهی است. به راحتی، با انجام آزمایش سنجش تراکم استخوان، متوجه خواهید شد که استخوان های شما چقدر قوی هستند. مرکز خدمات پیشگیرانه امریکا توصیه نموده است که زنان 65 سال و بالاتر، اقدام به آزمایشات پوکی استخوان نمایند. درست مانند زنان زیر 65 سال، که خطر شکستگی ناشی از پوکی استخوان برایشان وجود دارد. آزمایش تراکم مواد معدنی موجود در استخوان، چگالی این مواد را با چگالی مواد معدنی یک استخوان جوان سالم مقایسه می­کند. نتیجه این آزمایش که به عنوان نمره T (T-Score) شناخته می­گردد، تعیین می­کند چه پوکی استخوان داشته باشید و چه تراکم پایین، استخوان شما چقدر قوی است و چقدر احتمال شکستگی دارید.

پیشگیری از پوکی استخوان و قوی نگه داشتن استخوان ها

به راحتی می­توانید (در هر سنی)، اقداماتی به منظور پیشگیری از ضعف و پوکی استخوان انجام دهید. خوردن غذا های سرشار از ویتامین D و کلسیم، ورزش منظم همراه با وزنه (وزنه های سبک)، پیاده روی، دویدن، بالا رفتن اصولی از پله، تنیسو دیگر فعالیت های ورزشی برای پیشگیری از پوکی استخوان بسیار مفید هستند. تمرینات کششی هم در این زمینه بسیار یاری می­نمایند، چرا که ماهیچه های شما بر روی استخوان ها هستند و همزمان با تقویت ماهیچه ها، استخوان های شما هم قوی تر می­شوند.

از مصرف نوشیدنی های الکلی پرهیز کنید. مصرف دخانیات هم شانس ابتلا به این بیماری را دو برابر می­کند. بعلاوه مصرف نوشابه را به حداقل برسانید. تحقیقات نشان می­دهد که نوشابه ها، به دلیل فسفر موجود در آن ها، بیش از سایر نوشیدنی ها جذب کلسیم در بدن را مختل می­نمایند.

اگر پوکی استخوان دارید، از انجام فعالیت هایی که شامل پیچ خوردن ستون فقرات یا خم شدن به جلو از ناحیه کمر (مثل دراز و نشست) خودداری کنید. این ها برترین روش ها برای پیشگیری از پوکی استخوان در دوران سالمندی هستند. از انجمن ها و موسسات مرتبط با این زمینه، به نسبت بدن خودتان، ورزش های مربوطه را فرا بگیرید و استخوان هایتان را قوی نگه دارید.

برای درمان پوکی استخوان خود چه کار هایی انجام دهیم؟

در حقیقت، درمان پوکی استخوان، به این معنی است که از سرعت تجزیه بافت استخوانی کاسته و فراوری بافت نو افزایش پیدا کند، تا از شکستگی های احتمالی در امان باشند. انتخاب سبک زندگی سالم، مثل رژیم غذایی مناسب، ورزش و بعضی دارو ها، احتمال شکستگی ناگهانی استخوان را کاهش می­دهد. اما اگر تراکم استخوانی شما، بیش از مقدار کم شده باشد، ممکن است تغییر سبک زندگی، یاری چندانی به شما نکند. بعضی دارو ها، سرعت کمتر شدن تراکم استخوان را آرام تر می­نمایند و بعضی دیگر، سرعت بازسازی را افزایش می­دهند. در این مورد، حتما با پزشک مشورت کنید تا متوجه شوید که کدام دارو برای شما مناسب تر است.

در هر سنی که هستید، آزمایشات مربوط به تراکم استخوان را انجام دهید. اگر جوان یا میانسال هستید، با انجام این آزمایشات، خطر ابتلا به پوکی استخوان را در دوران سالمندی کاهش می­دهید. اگر سالمند هستید، با انجام بعضی ورزش ها و مصرف دارو های تجویز شده به وسیله پزشک، از بیشتر شدن مقدار پوکی استخوان، پیشگیری می­کنید.

منبع: راسخون